De Heilige Adela, moeder van de H.-Trudo, behoorde tot de Frankische adel en was verwant aan Pepijn van Landen.
Inleiding
Zij was gehuwd met Wicbold of Wibo, waar de plaats Webbekom toponymisch haar oorsprong kende als “Webencheym – plaats van de lieden van Wibo”. Haar lichaam werd na haar dood in het jaar 644 begraven onder het altaar van de Eerste Kerk van Zelem, een zogenaamde “eigen”- kerk van deze adellijke familie die het terrein ook als begraafplaats gebruikte. Zij werd in een sarcofaag uit Gobertangesteen gelegd. Haar stoffelijke resten wekten wonderen op en al snel werd deze kerk als bedevaartsoord gebruikt en ontstond er een Haspengouwse vereringscultus.
De oude kerk aan de Demer werd verlaten omwille van de vele overstromingen en bijhorende wateroverlast. Geleidelijk verhuisden de bewoners rond deze kerk naar de huidige dorpskern en werd de sarcofaag ondergebracht in de Apolloniakapel (gebouwd rond 1647). Deze als parochiekerk fungerende kapel stond waar nu de kiosk staat. Bij opening van de in slechte staat verkerende kist trof men een leeg flesje, een verpulverde vaas en een zwartachtige stof aan. De site van de kerk aan het Zwart Water bleef echter nog een tijdje in gebruik als bedevaartsoord totdat ze werd afgebroken rond 1700 en er later een groot stenen kruis opgericht werd als aandenken (1726). In 1878 werd de huidige St.-Lambertuskerk ingewijd: sommige bronnen maken melding van het feit dat de sarcofaag daar in het jaar 1937 nog aanwezig was maar tot op heden kon deze niet meer teruggevonden worden.
Adela duikt voor het eerst op in Latijnse teksten in de 14de eeuw. In 2014 kon haar goudkleurige houten buste met daarin enkele relieken gelokaliseerd worden in de Schatkamer van de O.L.V.-kerk te Sint-Truiden, waarvoor vele dank aan de Schatbewaarder Paul Vanmarsenille. Zeer recent vond men een tweede reliek die samen met de eerste één geheel vormt. Naargelang het bronmateriaal zijn deze 7de eeuwse relieken een stukje van de wervelkolom en een gedeelte van het onderste kaakbeen van Adela en een stuk van het schouderblad van de H. Trudo.
Beschrijving van de relieken
Borstbeeld van de Heilige Adela met reliekhouder
meester met de Lange Neuzen
hout, bladgoud, relieken
14de eeuw
afm.: L 13,5 cm / B 30 cm / H 37,5 cm
herkomst: Bendedictijnerabdij Sint-Truiden
Kerkfabriek Onze-Lieve-Vrouw Tenhemelopneming
inventarisnr.: 88.202.005
De Heilige Adela was de moeder van Sint-Trudo zoals blijkt uit het opschrift bij de relieken: "de S(ancta) Adela m(ater) Sancti Trudo" en een zeer vereerde heilige in Haspengouw. Zij draagt een hoofddoek, een lijfje met een centrale cabochon en een kleed met wijde mouwen. Achter haar kruisvormig reliekvenster, dat zij met haar handen ondersteunt, bewaart zij een stukje van haar wervelkolom en een gedeelte van haar onderste kaakbeen ("Spina dorsi et pars mandibulae divae Adelae, matris S(ancti) Trudonis"). Het eikenhouten borstbeeld is uit een stuk gehouwen en past in de apart uitgewerkte sokkel. Het oorspronkelijke, kruisvormige reliekvenster werd vermoedelijk in de 19de eeuw vervangen door het huidige metalen raam.
Bronnen:
- Koninklijk instituut voor het Kunstpatrimonium, bulletin 30-2003, Brussel 2004. De reliekbuste uit de Sint-Jan de Doperkerk te Schulen en de meester van "de Heiligen met de Pruilmond" (ca. 1520-1530), Ingrid Geelen.
- Kerkarchief dekenij Sint-Truiden
Voetstuk met relieken van de H. Adela
hout, vergulding, relieken
19de eeuw
afmetingen koperen reliekhouder: L 6,4 cm / B 20 cm / H 15,2 cm
herkomst: E.P. Redemptoristen (reliek: Benedictijnerabdij Sint-Truiden)
E.P. Redemptoristen depot Kerkfabriek Onze-Lieve-Vrouw Tenhemelopneming
inventarisnr.: 90.000.003
De reliekhouder is opgebouwd als voetstuk voor het borstbeeld van de H. Adela. Dit neogotisch reliekenkastje is vermoedelijk in de 19de eeuw door de paters Redemptoristen toegevoegd als basis voor het borstbeeld van de H. Adela (inventarisnummer 88.202.005). Het houten kastje is gepolychromeerd met schilderverguldsel. Het staat achteraan op twee bolpootjes. De voorzijde word gedragen door twee dierenklauwen. Aan de voorzijde vormt een langgerekte neogotische vierpas het doorzicht naar de eigenlijke reliekhouder. Binnen in het kastje bevindt zich de ovaal koperen reliekhouder die aan de voorzijde voorzien is van glas. Achter de reliek is een gele moiré zijde aangebracht. De reliek is deels ingewikkeld met een blauwe stof, voorzien van opleg, parelsnoeren en glaskralen. Er is een schedula met het opschrift: De Sctã Adela matre scti Trudonis. De achterzijde is verzegeld. Dit lakzegel draagt in het veld een hart getopt met een kruis en bekroond met bisschopsattributen. Bovenaan staat de tekst: Elenchus donum Trudonis Ni 56 (lijst giften Trudo).
Beide relieken van de H. Adela staan vermeld in de inventaris van 1891 bij de paters Redemptoristen in hun klooster op Stenaert te Sint-Truiden.
- 56: Adelae matris S. Trudonis. Os permagnum de scapula. In theca fig. oval. Cuprea (Adela moeder van Sint-Trudo, een bot van de schouder, in ovaal koperen reliekhouder). Huidig inventarisnummer: 90.000.003.
- 76: Maxilla integra. Theca Cuprea in forma Crucis in busto matronali antiquo. (Intact kaakbeen, koperen reliekhouder in de vorm van een kruis in de vrouwelijke buste). Huidig inventarisnummer: 88.202.005.
Bronnen:
- Kerkarchief dekenij Sint-Truiden
